Ενδοδοντία είναι ο τομέας της οδοντιατρικής, που ασχολείται με τη διάγνωση και θεραπεία των παθήσεων του πολφού, δηλαδή του εσωτερικού του δοντιού. Με απλά λόγια ενδοδοντολόγος / ενδοδοντιστής, είναι ο οδοντίατρος που το κύριο αντικείμενό ενασχόλησής του είναι οι απονευρώσεις δοντιών.
Οι ενδοδοντολόγοι είναι οδοντίατροι με περαιτέρω πανεπιστημιακή ειδίκευση, η οποία διαρκεί τουλάχιστον τρία χρόνια μετά την απόκτηση του πτυχίου του οδοντίατρου. Ο ενδοδοντιστής έχει ειδικευθεί στην απονεύρωση δοντιών με ασυνήθιστη μορφολογία, με στενούς ή έντονα κεκαμένους ριζικούς σωλήνες, κ.α., περιστατικά δηλαδή που συνήθως δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ένας κοινός οδοντίατρος. Ο ενδοδοντιστής, σε σχέση με έναν κοινό οδοντίατρο, χρησιμοποιεί κατά τη διάρκεια της απονεύρωσης ειδικές τεχνικές, εξειδικευμένα εργαλεία και υλικά, αλλά και προηγμένο τεχνολογικό εξοπλισμό. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ένας ενδοδοντολόγος έχει καταφέρει να “σώσει” δόντια, τα οποία από έναν κοινό οδοντίατρο είχαν καταδικαστεί σε εξαγωγή. Απαιτητικά περιστατικά για έναν ενδοδοντιστή χαρακτηρίζονται δόντια με ενασβεστιωμένους (κλειστούς) ριζικούς σωλήνες όπως και δόντια που απαιτούν επανάληψη ενδοδοντικής θεραπείας / απονεύρωσης (δόντια δηλαδή που είχαν ήδη απονευρωθεί στο παρελθόν και παρουσιάζουν εκ νέου φλεγμονή και ίσως αλλοίωση στο οστό).
Όλες οι κινήσεις ενός ενδοδοντιστή θα πρέπει να χαρακτηρίζονται από μεγάλη ακρίβεια αλλά και σταθερότητα, ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα μιας επιτυχημένης απονεύρωσης στο σκοτεινό περιβάλλον του εσωτερικού του δοντιού.
Οι πιο γνωστές θεραπείες που πραγματοποιούνται από τους ενδοδοντολόγους είναι:
Απονεύρωση δοντιού
Με την απονεύρωση ο ενδοδοντολόγος αφαιρεί το νεκρό ή μολυσμένο πολφό, όπως και τα νεύρα του δοντιού. Αφού επεξεργαστεί και καθαρίσει πλήρως το δόντι σε 2 ή 3 συνεδρίες,ανάλογα με το βαθμό δυσκολίας του δοντιού, στη συνέχεια εμφράσσονται οι ριζικοί σωλήνες με ένα ειδικό υλικό που λέγεται γουταπέρκα. Σκοπός της έμφραξης των ριζικών σωλήνων είναι η αποφυγή επαναμόλυνσης του πολφού. Στη συνέχεια ακολουθεί η αποκατάσταση του δοντιού με σφράγισμα ή στεφάνη ανάλογα με το έκταση της οδοντικής βλάβης.
Πολφοτομή δοντιού
Η πολφοτομή είναι μία “μερική απονεύρωση”. Ο ενδοδοντιστής / οδοντίατρος εφαρμόζει την πολφοτομή τόσο σε νεογιλά όσο και σε μόνιμα δόντια, με μεγαλύτερη όμως συχνότητα στα νεογιλά δόντια. Η πολφοτομή είναι η λύση επιλογής, όταν η τερηδόνα εκτείνεται τόσο βαθιά μέσα στο δόντι σε βαθμό που να έχει προσβάλλει το νεύρο του. Στην περίπτωση αυτή το δόντι δεν μπορεί να “σωθεί” με ένα απλό σφράγισμα και εφόσον ο οδοντίατρος κρίνει ότι δε χρειάζεται η απονεύρωση του δοντιού, η θεραπευτική λύση είναι η πολφοτομή.
Ο ενδοδοντολόγος με την πολφοτομή αφαιρεί το επάνω μέρος του νεύρου του δοντιού (πάνω από τη ρίζα), το οποίο είναι συνήθως και αυτό που φλεγμαίνει. Το υπόλοιπο μέρος του νεύρου (αυτό που βρίσκεται μέσα στη ρίζα) αφήνεται άθικτο. Στην ουσία γίνεται θεραπεία στο μισό δόντι. Το σημείο, στο οποίο κόβεται και αφαιρείται το νεύρο του δοντιού, καλύπτεται με ειδικό υλικό, το οποίο προάγει την επούλωση του δοντιού. Παράλληλα, το υλικό αυτό διατηρεί ζωντανό το υπόλοιπο νεύρο στις ρίζες του δοντιού. Στη συνέχεια γίνεται η αποκατάσταση του δοντιού με το συνηθισμένο λευκό σφράγισμα.
Ακρορριζεκτομή δοντιού
Ακροριζεκτομή είναι η χειρουργική επέμβαση, κατά την οποία αφαιρείται το άκρο της ρίζας ενός δοντιού (ακρορίζιο) που φλεγμαίνει καθώς και οι μολυσμένοι ιστοί γύρω από τη ρίζα του. Η ακροριζεκτομή εφαρμόζεται όταν ένα δόντι, που έχει ήδη θεραπευτεί με απονεύρωση, εμφανίσει φλεγμονή στο άκρο της ρίζας του. Στην περίπτωση αυτή και εφόσον ο οδοντίατρος κρίνει ότι η επανάληψη της ενδοδοντικής θεραπείας στο συγκεκριμένο δόντι δεν μπορεί να επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα, τότε η λύση επιλογής είναι η ακρορριζεκτομή. Κατά την χειρουργική αυτή επέμβαση ο οδοντίατρος προβαίνει στη μερική εκτομή της ρίζας του δοντιού. Μαζί αφαιρούνται και οι φλεγμαίνοντες παθολογικοί ιστοί γύρω από το άκρο της ρίζας. Στη συνέχεια το εναπομείναν τμήμα της ρίζας εμφράσσεται ερμητικά και συστήνεται η περιοδική παρακολούθηση του δοντιού.
Σκοπός της ακρορριζεκτομής, λοιπόν, είναι η απομάκρυνση μιας φλεγμονής που περιορίζεται στο άκρο της ρίζας ενός δοντιού και των γύρω ιστών του. Μ΄ αυτόν τον τρόπο γίνεται μία προσπάθεια διατήρησης του δοντιού στον οδοντικό φραγμό και η αποφυγή της εξαγωγής του.
Εσωτερική λεύκανση δοντιού
Πολλές φορές τα απονευρωμένα δόντια με το πέρασμα του χρόνου μαυρίζουν και αποκτούν ένα γκρίζο χρώμα. Αυτό συνήθως οφείλεται σε υπολείμματα γουταπέρκας (είναι το υλικό, με το οποίο ο ενδοδοντολόγος “γεμίζει” τους ριζικούς σωλήνες του δοντιού κατά την απονεύρωση) στο μυλικό θάλαμο του δοντιού (το τμήμα του δοντιού που βρίσκεται πάνω από τη ρίζα). Για τον αποχρωματισμό αυτών των δοντιών συστήνεται η μέθοδος της εσωτερικής λεύκανσης. Κατά την εσωτερική λεύκανση αφαιρείται το σφράγισμα του δοντιού και τοποθετείται η λευκαντική ουσία στο εσωτερικό του δοντιού. Στη συνέχεια το δόντι εμφράσσεται με ένα προσωρινό υλικό, και το λευκαντικό παραμένει στο δόντι για μία εβδομάδα. Ο ασθενής επανέρχεται για έλεγχο στον οδοντίατρο και αν είναι ευχαριστημένος με το αποτέλεσμα το δόντι εμφράσσεται με το τελικό λευκό σφράγισμα. Αν το αποτέλεσμα δεν τον ικανοποιεί τότε γίνεται επανάληψη της διαδικασίας μέχρι να επιτευχθεί ο επιθυμητός χρωματικός τόνος. Αν και πάλι ο ασθενής δεν είναι ευχαριστημένος, τότε σαν τελική λύση προτείνεται η κάλυψη του δοντιού με μία θήκη.
Επανάληψη απονεύρωσης δοντιού
Τα ποσοστά επιτυχίας μιας απονεύρωσης δοντιού, στη σύγχρονη πλέον οδοντιατρική, κυμαίνονται στο 90-95 %. Υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις δοντιών, τα οποία μπορούν να εμφανίσουν αποτυχία της ενδοδοντικής θεραπείας. Δόντια με αποτυχημένη απονεύρωση με λίγα λόγια, είναι δόντια που έχουν απονευρωθεί και παρόλ΄ αυτά εμφανίζουν συμπτώματα πόνου. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι
-
έντονος πόνος
- ευαισθησία
- πρήξιμο των ούλων στην περιοχή γύρω από το προβληματικό δόντι
- απόστημα δοντιού κ.α.
Στην περίπτωση αυτή ο ασθενής παραπέμπεται συνήθως στον ενδοδοντολόγο, με σκοπό να ξεκινήσει την επανάληψη της απονεύρωσης. Αυτό σημαίνει ότι ο ενδοδοντιστής θα αφαιρέσει μέσα από τις ρίζες του δοντιού την “παλιά απονεύρωση” ( δηλαδή το υλικό με το οποίο είχαν “γεμίσει” παλιά οι ριζικοί σωλήνες του δοντιού ), θα επεξεργαστεί και θα καθαρίσει εκ νέου τους ριζικούς σωλήνες του δοντιού. Εφόσον το δόντι παραμένει ασυμπτωματικό, η θεραπεία θα ολοκληρωθεί με την έμφραξη τόσο των ριζικών σωλήνων ( με γουταπέρκα, δηλαδή το υλικό με το οποίο εμφράσσονται οι ρίζες των δοντιών κατά την απονεύρωση ) όσο και της μύλης του δοντιού ( με λευκό σφράγισμα ).
Ποτε χρειαζομαι έναν ενδοδοντολόγο;
Σε πολλές περιπτώσεις ο κοινός οδοντίατρος δεν μπορεί να ολοκληρώσει την ενδοδοντική θεραπεία ( απονεύρωση δοντιού ) και αποφασίζει την παραπομπή του ασθενή στον ειδικό ενδοδοντολόγο. Οι περιπτώσεις αυτές αφορούν δόντια :
- με στενούς ριζικούς σωλήνες
- με έντονα κεκαμμένους ριζικούς σωλήνες
-
με πολύπλοκη μορφολογία ριζών
- με υπεράριθμους ριζικούς σωλήνες
- με ενασβεστιωμένους ( κλειστούς ) ριζικούς σωλήνες
-
με αποτυχημένη απονεύρωση, δηλαδή δόντια που έχουν ήδη απονευρωθεί και εμφανίζουν και πάλι συμπτώματα πόνου. Στην περίπτωση αυτή ο ενδοδοντιστής θα προχωρήσει στην επανάληψη της απονεύρωσης.
- γενικότερα δόντια στα οποία υπάρχει αυξημένος βαθμός δυσκολίας ή μεγάλη πιθανότητα επιπλοκών για την ολοκλήρωση της ενδοδοντικής θεραπείας τους.