Γέφυρα & στεφάνη δοντιού

Τι είναι η στεφάνη δοντιού;

Στεφάνη είναι η λεγόμενη “θήκη / καπάκι” που χρησιμοποιείται από τον οδοντίατρο με σκοπό να σκεπάσει κάποιο κατεστραμμένο δόντι.
Η στεφάνη δοντιού κατασκευάζεται από τον οδοντίατρο σε συνεργασία με τον οδοντοτεχνίτη. Ο οδοντίατρος τροχίζει μασητικά και περιφερικά όλο το τμήμα του δοντιού που βρίσκεται πάνω απ’ τα ούλα και στη συνέχεια παίρνει και στέλνει τα μέτρα (αποτύπωμα) στον οδοντοτεχνίτη, με τον οποίο συνεργάζεται. Στη συνέχεια ο οδοντοτεχνίτης κατασκευάζει μία στεφάνη , η οποία είναι εξατομικευμένη στο σχήμα και στο χρώμα των φυσικών δοντιών του κάθε ασθενούς.

 

Ποιός είναι ο ρόλος της στεφάνης δοντιού;

Οι στεφάνες δοντιών χρησιμοποιούνται για την αισθητική και τη λειτουργική αποκατάσταση δοντιών, στα οποία απουσιάζει μεγάλο μέρος οδοντικής ουσίας λόγω τερηδόνας ή τραυματισμού.

Πότε είναι αναγκαία η τοποθέτηση στεφάνης;

Ο οδοντίατρος χρειάζεται να καλύψει ένα δόντι με στεφάνη όταν:

• Λείπει μεγάλο τμήμα του δοντιού λόγω τερηδόνας
• Έχει χαθεί μεγάλο μέρος του δοντιού λόγω τραύματος
• Έχει ραγίσει κάποιο δόντι
• Πρέπει να προστατεύσει ένα δόντι μετά από απονεύρωση
• Θέλει να αντικαταστήσει παλιά μεγάλα σφραγίσματα
• Απαιτείται η αισθητική βελτίωση ενός δοντιού
• Είναι απαραίτητη η κατασκευή μιας γέφυρας
• Είναι ανάγκη να καλύψει ένα εμφύτευμα

 

Τι είναι η γέφυρα δοντιών;

Οι γέφυρες είναι έμμεσες προσθετικές αποκαταστάσεις, που χρησιμοποιούνται για την κάλυψη ενός κενού χώρου στο στόμα του ασθενούς, ο οποίος έχει δημιουργηθεί από την απουσία ενός ή περισσότερων δοντιών. Οι γέφυρες αποτελούνται από στεφάνες, οι οποίες είναι πλευρικά ενωμένες μεταξύ τους. Όπως το λέει και η λέξη, οι γέφυρες αποτελούν την ένωση δύο ή περισσότερων δοντιών, μεταξύ των οποίων παρεμβάλλεται ένα κενό.
Λέγονται έμμεσες προσθετικές αποκαταστάσεις γιατί δεν κατασκευάζονται άμεσα από τον οδοντίατρο σε μία επίσκεψη, όπως π.χ. γίνεται στο σφράγισμα δοντιών. Ο οδοντίατρος αφού τροχίσει τα δόντια που πρόκειται να καλυφθούν με “θήκες” (στεφάνες) παίρνει και στέλνει τα μέτρα (αποτύπωμα) στον οδοντοτεχνίτη. Ο οδοντοτεχνίτης θα κατασκευάσει μια γέφυρα, η οποία αποτελείται από στεφάνες, εξατομικευμένες στο σχήμα και στο χρώμα των φυσικών δοντιών του κάθε ασθενούς. Στη συνέχεια η γέφυρα επιστρέφει έτοιμη στον οδοντίατρο και συγκολλείται μόνιμα στο στόμα του ασθενούς.

 

Πότε είναι απαραίτητη η γέφυρα δοντιών;

Ο Οδοντίατρος κρίνει αναγκαία την τοποθέτηση μιας γέφυρας για τους παρακάτω λόγους:

• Για τη βελτίωση της αισθητικής εμφάνισης και της ομιλίας του ασθενούς, όταν απουσιάζει ένα ή περισσότερα δόντια στην πρόσθια περιοχή του στόματος.
• Για τη βελτίωση της μάσησης, η οποία επηρεάζεται αρνητικά όταν λείπουν δόντια.
• Για την προστασία των γειτονικών δοντιών και των ανταγωνιστών του ελλείποντος δοντιού. Όταν ένα δόντι χαθεί είναι πιθανόν τα γειτονικά δόντια να στρίψουν ή να ολισθαίνουν προς το κενό που έχει δημιουργηθεί. Αντίστοιχα τα δόντια ανταγωνιστές (δηλ. τα απέναντι δόντια της πάνω ή της κάτω γνάθου) μπορεί να ολισθαίνουν προς τα κάτω ή να ανατέλουν προς τα επάνω. Όλα αυτά μπορούν να αποφευχθούν με την τοποθέτηση μιας γέφυρας.
• Για να επαναφέρει την ομοιόμορφη κατανομή δυνάμεων που ασκούνται στο στόμα του ασθενούς κατά τη μάσηση. Σ΄ έναν πλήρη οδοντικό φραγμό κατά τη μάσηση ασκούνται στα δόντια κάθετες και οριζόντιες δυνάμεις, οι οποίες κατανέμονται ομοιόμορφα σ΄ όλα τα δόντια. Σε περίπτωση που απουσιάζουν ένα η και περισσότερα δόντια, τότε η ισορροπία αυτή διαταράσσεται, μ’ αποτέλεσμα να επιβαρύνονται τα εναπομείναντα δόντια με μεγαλύτερες δυνάμεις. Η κατασκευή μιας γέφυρας μπορεί να επαναφέρει σε φυσιολογικά επίπεδα την ισορροπία δυνάμεων που επιβαρύνουν τα δόντια κατά τη μάσηση.

Γιατί πρέπει να αποκαθίστανται τα ελλείποντα δόντια με γέφυρα δοντιών;

Όταν ένα ή περισσότερα δόντια λείπουν πρέπει να αποκαθίστανται, εφόσον είναι πιθανόν να προκύψουν τα παρακάτω προβλήματα :

1. Αισθητικά προβλήματα

2. Τα γειτονικά δόντια από ένα ελλείπον δόντι είναι δυνατόν να γείρουν προς τον κενό χώρο του χαμένου δοντιού. Επίσης τα δόντια ανταγωνιστές (της αντίθετης δηλαδή γνάθου, επάνω ή κάτω αντίστοιχα) είναι δυνατόν να εκφυθούν προς τα κάτω ή να ανατείλουν προς τα επάνω στην προσπάθεια τους να βρουν οδοντική στήριξη. Όλα αυτά τα προβλήματα απειλούν στο μέλλον με εξαγωγή τα γειτονικά δόντια ή τα δόντια ανταγωνιστές.

3. Στον κενό χώρο των χαμένων δοντιών ενσφηνώνονται τροφές, τις οποίες ο ασθενής δυσκολεύεται να τις απομακρύνει. Καθώς στοιβάζονται λοιπόν τροφές υπάρχει ο κίνδυνος τα γειτονικά δόντια να εμφανίσουν φλεγμονή στα ούλα, τη λεγόμενη ουλίτιδα η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως μπορεί να εξελιχθεί σε περιοδοντίτιδα.

Για όλους τους προαναφερθέντες λόγους είναι καλό τα χαμένα δόντια να αποκαθίστανται με την τοποθέτηση γέφυρας δοντιών.

Από ποιά υλικά κατασκευάζονται οι θήκες / γέφυρες δοντιών ; 

Παλαιότερα οι θήκες ή οι γέφυρες δοντιών κατασκευάζονταν από χρυσό ή από χρυσό σε συνδυασμό με  πορσελάνη. Στη σύγχρονη οδοντιατρική η χρήση του χρυσού έχει καταργηθεί. Οι θήκες που κατασκευάζει πλέον ο οδοντοτεχνίτης χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

1. Μεταλλοκεραμικές θήκες. Αυτές οι στεφάνες δοντιών έχουν μία βάση / έναν μεταλλικό σκελετό, ο οποίος κατασκευάζεται από ένα κράμα μετάλλων. Στη συνέχεια ο σκελετός αυτός επενδύεται εξωτερικά με κεραμικό δηλαδή με πορσελάνη. Ένα μειονέκτημα των θηκών αυτών είναι αισθητικό και αφορά μία μαύρη γραμμή που συχνά εμφανίζεται μεταξύ των δοντιών και των ούλων. Αυτή η μαύρη αντιαισθητική γραμμή οφείλεται στο μέταλλο της θήκης, το οποίο φεγγίζει και με το πέρασμα των χρόνων μπορεί να φαίνεται ακόμη πιο έντονα.

2. Ολοκεραμικές θήκες. Στην κατηγορία αυτή των στεφανών απουσιάζει ο μεταλλικός σκελετός, εφόσον κατασκευάζονται εξ ολοκλήρου από πορσελάνη. Οι θήκες αυτές αποτελούν συχνά την επιλογή τόσο του οδοντιάτρου όσο και του ασθενή όταν επρόκειτο να αποκατασταθούν δόντια στην πρόσθια περιοχή, οπότε και οι αισθητικές απαιτήσεις είναι περισσότερες. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα τους είναι η εκπληκτική αισθητική τους απόδοση μέσα στο στόμα του ασθενή. Παλαιότερα θεωρούταν οτι δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στα πίσω δόντια με την ίδια άνεση που τοποθετούνται στα πρόσθια, γιατί δεν είχαν εξελιχθεί ακόμη και δεν άντεχαν τις μασητικές δυνάμεις που αναπτύσσονταν στις πίσω περιοχές του στόματος και έσπαζαν. Σήμερα τα προβλήματα αυτά έχουν ξεπεραστεί και οι ολοκεραμικές στεφάνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αποκατάσταση και των πίσω δοντιών.

Το υλικό από το οποίο θα κατασκευαστεί μία θήκη είναι θέμα επιλογής του ασθενή σύμφωνα πάντα με τις συστάσεις του οδοντιάτρου.

Ποιά είναι η διαδικασία για τη στεφάνη (θήκη) / γέφυρα δοντιών; 

Αρχικά ο οδοντίατρος αναισθητοποιεί την περιοχή του δοντιού που πρόκειται να τροχιστεί.

Τα δόντια, τα οποία χρειάζεται να προστατευτούν και να καλυφθούν με θήκη / στεφάνη, αφορούν συνήθως δόντια τα οποία είναι πολύ κατεστραμμένα και έχουν μεγάλο έλλειμμα οδοντικών ιστών. Στην προκειμένη περίπτωση επομένως οι οδοντίατροι προχωρούν αρχικά στην αποκατάσταση του οδοντικού ελλείμματος με ειδικό υλικό ανασύστασης δοντιών (συνήθως με σύνθετη ρητίνη). Στη συνέχεια ο οδοντίατρος τροχίζει το δόντι περιμετρικά, ώστε να αποδώσει στο δόντι το απαιτούμενο σχήμα για να δεχτεί στο μέλλον τη θήκη.

Εφόσον το δόντι λοιπόν προετοιμαστεί κατάλληλα aακολουθεί η λήψη αποτυπώματος, το οποίο ο οδοντίατρος στέλνει στον οδοντοτεχνίτη για την κατασκευή της στεφάνης δοντιού. Επίσης ο οδοντίατρος προχωρεί στη χρωματοληψία (σύμφωνα πάντα με το χρώμα των δοντιών του ασθενή), ώστε η μελλοντική θήκη να έχει το κατάλληλο χρώμα και να μην ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα δόντια του ασθενή.

Στο δόντι του ασθενή τοποθετείται μία προσωρινή στεφάνη δοντιού, την οποία κατασκευάζει είτε ο ίδιος ο οδοντίατρος είτε ο οδοντοτεχνίτης.

Στο επόμενο ραντεβού πραγματοποιείται δοκιμή της θήκης δοντιού. Στη δεύτερη αυτή συνεδρία ο οδοντίατρος εξετάζει τους παρακάτω  παράγοντες:

1. Την έδραση της θήκης επάνω στο δόντι. Με λίγα λόγια ο οδοντίατρος ελέγχει αν η θήκη “κάθεται” πάνω στο δόντι ή όχι.

2. Το μασητικό επίπεδο του ασθενή με τη θήκη μέσα στο στόμα του. Ο οδοντίατρος στη συγκεκριμένη πρόβα ελέγχει αν ο ασθενής κλείνει άνετα το σόμα του ή η θήκη είναι πολύ υψηλή και τον εμποδίζει. Στην περίπτωση που η θήκη είναι ψηλή, τότε την τροχίζει και μειώνει το ύψος της στεφάνης, ώστε ο ασθενής να κλείνει αβίαστα και ανενόχλητα το στόμα του με τη θήκη στη θέση της.

3. Το χρώμα της θήκης και άλλες αισθητικές διορθώσεις που τυχόν απαιτούνται. Σε περίπτωση που το χρώμα της στεφανής δεν είναι το επιθυμητό, είναι δυνατόν σε αυτό το ραντεβού να ζητηθεί από τον οδοντοτεχνίτη να προχωρήσει στις απαραίτητες αλλαγές του χρώματος ώστε ο ασθενής να είναι ικανοποιημένος με το αισθητικό αποτέλεσμα.

Στο επόμενο (τρίτο) και τελευταίο ραντεβού, εφόσον έχουν ολοκληρωθεί και ελεγχθεί όλοι οι προαναφερθέντες παράμετροι ακολουθεί η μόνιμη συγκόλληση της θήκης στο δόντι. 

Το δόντι και το στόμα του ασθενή καθαρίζονται από τυχόν περίσσειες του υλικού συγκόλλησης και ο ασθενής είναι έτοιμος με τη νέα θήκη μέσα στο στόμα του.

Ο ασθενής που φέρει οποιαδήποτε προσθετική εργασία στο στόμα του είτε αυτή είναι μία μεμονωμένη θήκη είτε μία μεγάλη γέφυρα, θα πρέπει να γνωρίζει οτι θα πρέπει να εφαρμόζει καθημερινά μία πολύ καλή στοματική υγιεινή. Το σωστό βούρτσισμα αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τη μακροχρόνια συντήρηση της θήκης μέσα στο στόμα. Ο ασθενής όταν βουρτσίζει τα δόντια του θα πρέπει να δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην περιοχή των δοντιών με στεφάνες / γέφυρες δοντιών.

 

Πόσο κοστίζει μία γέφυρα δοντιών; 

Το κόστος μιας γέφυρας δοντιών εξαρτάται απο τους παρακάτω παράγοντες:

• Ο αριθμός των δοντιών που περιλαμβάνει μία γέφυρα. Είναι λογικό μια γέφυρα τριών δοντιών να έχει πολύ χαμηλότερο κόστος από μία γέφυρα 6 δοντιών.
• Το υλικό που θα χρησιμοποιήσει ο τεχνίτης για την κατασκευή της. Στη μεγάλη οδοντιατρική αγορά του σήμερα υπάρχει μία πληθώρα υλικών και πόσο μάλλον διαφορετικής ποιότητος υλικά. Ο ασθενής θα πρέπει να έχει στο μυαλό του οτι μία φθηνή γέφυρα δεν είναι απαραίτητο να έχει και την καλύτερη ποιότητα.

Σε κάθε περίπτωση ο ασθενής θα πρέπει να έχει στο μυαλό του οτι η τιμή οποιασδήποτε οδοντιατρικής πράξης δεν θα πρέπει να αποτελεί  το μοναδικό κριτήριο, αλλά σημαντικό ρόλο παίζει η ποιότητα της αντίστοιχης παρεχόμενης υπηρεσίας. Σίγουρα η τιμή είναι σημαντικό κριτήριο για την πραγματοποίηση μιας οδοντιατρικής θεραπείας, όμως οποιαδήποτε ιατρική υπηρεσία δεν είναι προϊόν με αναγραφόμενη τιμή πώλησης αλλά μία θεραπεία η οποία εκτελείται με σύνεση και υπευθυνότητα.

Πόσα χρόνια αντέχει μια θήκη / γέφυρα δοντιών;

Μία θήκη / γέφυρα δοντιού μπορεί να αντέξει στο στόμα ενός ασθενή εώς και 10 – 15 χρόνια. Απαραίτητες όμως προϋποθέσεις είναι τα παρακάτω :

1. Ο ασθενής να διατηρεί μία καλή και συστηματική στοματική υγιεινή, ώστε το στήριγμα της θήκης ή τα στηρίγματα της γέφυρας να μην επανατερηδονιστούν σύντομα.

2. Να μη σφίγγει ή τρίζει τα δόντια του, γιατί αυτό αυξάνει τον κίνδυνο θραύσης της θήκης.

3. Να επισκέπτεται τακτικά τον οδοντίατρο για τον τυπικό καθαρισμό δοντιών και τον καθιερωμένο οδοντιατρικό έλεγχο.

Πως μπορεί να “σωθεί” / διατηρηθεί μία ρίζα μέσα στο στόμα; 

Πολλές φορές τυχαίνει να σπάσει ένα δόντι (απονευρωμένο ή με σφράγισμα αμαλγάματος) και να απομείνει μόνο η ρίζα του δοντιού. Το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να κάνει ο οδοντίατρος είναι η λήψη μιας ακτινογραφίας για να ελέγξει αν η ρίζα μπορεί να παραμείνει στο στόμα ή πρέπει να βγει.(Βλέπε Συχνες ερωτησεις, μπορει να διατηρηθεί μία ρίζα δοντιού;).

Εφόσον ο οδοντίατρος αποφασίσει οτι η ρίζα του δοντιού μπορεί να διατηρηθεί στο στόμα, τότε συνήθως κατασκευάζεται μία θήκη / στεφάνη δοντιού, η οποία τοποθετείται πάνω στο εναπομείναν κομμάτι της ρίζας.

Στη σύγχρονη οδοντιατρική ακολουθείται το παρακάτω πρωτόκολλο οδοντιατρικής θεραπείας για τη διατήρηση μιας ρίζας δοντιού:

Αν το δόντι που έσπασε ήταν απονευρωμένο, τότε η ρίζα του δοντιού προετοιμάζεται κατάλληλα για να τοποθετηθεί ένας λευκός άξονας υαλονημάτων, ο οποίος θα στηρίξει την ανασύσταση του δοντιού πάνω στη ρίζα. Στην ουσία ο οδοντίατρος τοποθετεί έναν άξονα μέσα στη ρίζα του δοντιού και από επάνω χτίζει ένα ψεύτικο δόντι, δηλαδή κατασκευάζει από μόνος του τη μύλη του δοντιού που έσπασε.

Εφόσον ολοκληρωθεί η ανασύσταση της ρίζας στη συνέχεια, ο οδοντίατρος τροχίζει γύρω – γύρω το δόντι, προχωρά στη λήψη αποτυπωμάτων και τα στέλνει στον οδοντοτεχνίτη για να κατασκευάσει τη θήκη δοντιού.

Στη συνέχεια ακολουθούν οι πρόβες τη θήκης στο στόμα του ασθενή (βλέπε Ποια είναι η διαδικασία για τη στεφάνη / γέφυρα δοντιών;). Εφόσον γίνει ο απαραίτητος έλεγχος από τον οδοντίατρο και είναι όλα καλά η θήκη συγκολλείται πάνω στη ρίζα του δοντιού.

Όσον αφορά την πρόγνωση αυτών των δοντιών / ριζών είναι καλή και μπορούν να διατηρηθούν ακόμη και 10 – 15 χρόνια μέσα στο στόμα του ασθενή, εφόσον ο οδοντίατρος έχει εργαστεί σύμφωνα με τα ιατρικά πρωτόκολλα και ο ασθενής ακολουθεί μία καλή και συστηματική στοματική υγιεινή.

Αν το δόντι που έσπασε δεν ήταν απονευρωμένο, αλλά είχε ένα μεγάλο σφράγισμα (λευκό σφράγισμα ή συνήθως αμαλγάματος) τότε είναι απαραίτητο πριν τον εκτροχισμό του δοντιού για την τοποθέτηση της θήκης να πραγματοποιηθεί απονεύρωση δοντιού. Όταν ένα δόντι σπάει αυτό συμβαίνει είτε γιατί απουσιάζει μεγάλο τμήμα του δοντιού και δεν μπορεί να συγκρατηθεί το σφράγισμα επάνω στο δόντι είτε γιατί ένα μεγάλο παλιό σφράγισμα επανατερηδονίστηκε. Εφόσον λοιπόν πρόκειται για μεγάλες τερηδονικές αλλοιώσεις, οι οποίες πιθανόν φτάνουν κοντά στο νεύρο του δοντιού, προτείνεται πριν το δόντι καλυφθεί με θήκη να απονευρωθεί ώστε να μην εμφανίσει στο μέλλον κάποια ευαισθησία και χρειαστεί να αφαιρεθεί η θήκη για να αντιμετωπιστεί το οποιοδήποτε πρόβλημα.