Κακοσμία στόματος

Η κακοσμία στόματος είναι ένα φαινόμενο για το οποίο συχνά παραπονιούνται οι ασθενείς. Η κακοσμία οφείλεται σε ειδικά θειώδη αέρια που παράγουν τα μικρόβια του στόματος κατά το μεταβολισμό τους. Όταν τα μικρόβια του στόματος αυξηθούν σε αριθμό ή αυξηθεί η μεταβολική δραστηριότητά τους, κατά ανάλογο τρόπο αυξάνονται και τα θειώδη αέρια που παράγουν, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται η κακοσμία στόματος. Στην ουσία τα μικρόβια διασπούν τις πρωτεΐνες που υπάρχουν στα κατάλοιπα των τροφών που μένουν στο στόμα και παράγουν δύσοσμες θειούχες ενώσεις. Σε άλλες πάλι περιπτώσεις οι θειούχες ενώσεις παράγονται εξωστοματικά από άλλα όργανα του σώματός μας (π.χ. ήπαρ) και αφού εισέλθουν στην αιματική κυκλοφορία καταλήγουν στους πνεύμονες και εξέρχονται στου σώματος με την εκπνοή δίνοντας μία δυσάρεστη αναπνοή.

Οι συχνότερες αιτίες κακοσμίας στόματος είναι :

Κακή στοματική υγιεινή.  Όταν ένας ασθενής δε φροντίζει συστηματικά και καθημερινά το στόμα του, υπολείμματα τροφών και πλάκας παραμένουν τόσο πάνω στα δόντια όσο και πάνω στα ούλα. Τα μικρόβια, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, μεταβολίζουν τις πρωτεΐνες των υπολειμμάτων και παράγουν δύσοσμες θειούχες ενώσεις, όπως το υδρόθειο. Το αποτέλεσμα είναι η δυσάρεστη αναπνοή.

Σε άλλες περιπτώσεις η κακοσμία στόματος μπορεί να οφείλεται στην κατακράτηση υπολειμμάτων τροφών και μικροβίων στην επιφάνεια της γλώσσας. Αυτό οφείλεται στην ανατομία της γλώσσας πολλών ασθενών που κατακρατεί πιο εύκολα τροφές. Στην προκειμένη περίπτωση ο ασθενής θα πρέπει στα πλαίσια της καθημερινής στοματικής υγιεινής του να καθαρίζει εκτός από τα δόντια / ούλα και τη γλώσσα του, πάντα βέβαια υπό την καθοδήγηση του οδοντιάτρου.

 

Προβλήματα στα δόντια ή στα ούλα ενός ασθενή. Η ύπαρξη ουλίτιδας /  περιοδοντίτιδας στο στόμα ενός ασθενή, τερηδονισμένα δόντια ή ακόμη ένα απόστημα δοντιού μπορεί να αποτελούν αιτία δυσάρεστης αναπνοής. Στην προκειμένη περίπτωση ο ασθενής θα πρέπει να επισκεφτεί άμεσα τον οδοντίατρο για τη σωστή διάγνωση και την κατάλληλη θεραπεία. Συνήθως μετά την οδοντιατρική θεραπεία η δυσοσμία εξαφανίζεται.

Ξηροστομία. Το σάλιο είναι το φυσικό λιπαντικό του στόματος μας, ενώ συγχρόνως παίζει και καθαριστικό ρόλο εφόσον απομακρύνει τα υπολείμματα τροφών, νεκρά κύτταρα της γλώσσας και ολόκληρου του στοματικού βλεννογόνου κ.α. Στην περίπτωση της ξηροστομίας το σάλιο απουσιάζει με αποτέλεσμα τα προαναφερθέντα (πλάκα, νεκρά κύτταρα) να παραμένουν στο στόμα και να προκαλούν έτσι την εμφάνιση κακοσμίας του στόματος. Χαρακτηριστική είναι η πρωινή άσχημη αναπνοή καθώς το βράδυ η ροή του σάλιου είναι μειωμένη.

Τεχνητές οδοντοστοιχίες / Μασέλα δοντιών. Ένας ασθενής που φοράει μασέλα δοντιών και δεν την καθαρίζει καθημερινά ή η τεχνητή οδοντοστοιχία του δεν εφαρμόζει σωστά στο στόμα, έχει σαν συνέπεια να συγκεντρώνονται υπολείμματα τροφών στη βάση της μασέλας και τελικά ο ασθενής να έχει άσχημη αναπνοή.

Γενικές παθήσεις. Η κακοσμία στόματος, η οποία δεν προέρχεται από τους προαναφερθέντες παράγοντες αλλά οφείλεται σε άλλες συστηματικές παθήσεις ονομάζεται «χαλίτωση». Τέτοιες παθήσεις μπορεί να είναι :

• Γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση, γαστρικό έλκος και άλλες παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος
•  Παθήσεις του μεταβολισμού
• Παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος (πχ. βρογχίτιδα)
• Νεφρική ανεπάρκεια. Στην περίπτωση αυτή το στόμα έχει μία χαρακτηριστική οσμή ούρων.
• Ηπατική ανεπάρκεια. Σε αυτούς τους ασθενείς η αναπνοή συχνά θυμίζει οσμή ψαριού.
• Ιγμορίτιδα , αμυγδαλίτιδα κ.α.

Κάπνισμα. Το κάπνισμα είναι σημαντικός επιβαρυντικός παράγοντας για την κακοσμία του στόματος γιατί επιφέρει πολλές αρνητικές συνέπειες. Πρώτον επιβαρύνει την αναπνοή λόγω της έντονης μυρωδιάς που έχει ο καπνός ενώ παράλληλα στεγνώνει το στόμα με αποτέλεσμα να προκαλείται ξηροστομία και στη συνέχεια κακοσμία στόματος. Επίσης είναι πιθανόν να προκληθεί ουλίτιδα, η οποία επίσης μπορεί να συνδέεται με τη δυσάρεστη στοματική αναπνοή.

Διατροφή. Η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών όπως σκόρδο, κρεμμύδι, τζατζίκι κ.α. απελευθερώνουν θειούχες ενώσεις, οι οποίες από το στομάχι περνούν στην κυκλοφορία του αίματος και καταλήγουν σε μία άσχημη αναπνοή. Η κακοσμία οφειλόμενη σε τέτοιου είδους τροφές υποχωρεί σε διάρκεια μερικών ωρών και δεν αποτελεί μία μόνιμη δυσάρεστη κατάσταση.Η αποφυγή των τροφών αυτών επιφέρει και τη λύση στο πρόβλημα της δυσάρεστης αναπνοής.

Νηστεία ή δίαιτα. Άτομα που ακολουθούν μία αυστηρή δίαιτα ή νηστεία προκαλούν μία ξαφνική αλλαγή στο μεταβολισμό τους και κατ΄επέκταση ενεργοποιείται ο μηχανισμός παραγωγής κετόνης. Στην προκειμένη περίπτωση η κετόνη είναι αυτή που οφείλεται για τη δυσάρεστη αναπνοή.

Τρόποι αντιμετώπισης της κακοσμίας στόματος

Σημαντικό ρόλο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της δυσάρεστης αναπνοής είναι η διάγνωση των αιτιών που την προκαλούν. Ο πρώτος γιατρός που θα απευθυνθεί ένας ασθενής με κακοσμία στόματος είναι ο οδοντίατρος. Σε περίπτωση που ο οδοντίατρος δεν εντοπίσει κάποια πιθανή αιτιολογία που να δικαιολογεί μία δυσάρεστη αναπνοή τότε ο ασθενής θα πρέπει να απευθυνθεί σε ιατρούς άλλων ειδικοτήτων με πρώτο από όλους το γαστρεντερολόγο. Παρακάτω παρατίθενται μερικοί από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους καταπολέμησης της κακοσμίας στόματος.

• Καλή στοματική υγιεινή. Το καθημερινό σωστό βούρτσισμα των δοντιών εξασφαλίζει καθαρά δόντια ενώ παράλληλα προλαμβάνει την εμφάνιση της τερηδόνας και της ουλίτιδας, που επίσης προκαλούν δυσοσμία στόματος. Επομένως όταν ο ασθενής εφαρμόζει μία καλή στοματική υγιεινή εκτός από ένα υγιές στόμα έχει και μία ευχάριστη αναπνοή.
• Θεραπεία γενικών παθήσεων. Σε περίπτωση που ο ασθενής υποφέρει από γαστρεντερικά προβλήματα ή αναπνευστικές λοιμώξεις η έγκαιρη αντιμετώπιση των γενικών αυτών παθήσεων θα επιφέρει και την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κακοσμίας στόματος. Αντίστοιχα σε περιστατικά στα οποία έχουν διαγνωστεί ουλίτιδα / περιοδοντίτιδα στόματος ή χαλασμένα δόντια, ο ασθενής θα πρέπει να απευθυνθεί στον οδοντίατρο του για καθαρισμό δοντιών ή σφράγισμα δοντιού αντίστοιχα. Συνήθως μετά από τη θεραπεία μιας ουλίτιδας / περιοδοντίτιδας ή ένα σφράγισμα δοντιού υποχωρεί και η δυσάρεστη κακοσμία στόματος.
• Αντιμετώπιση ξηροστομίας. Σε περίπτωση που η κακοσμία στόματος οφείλεται στην ξηροστομία, τότε απαιτείται η αύξηση της λήψης υγρών και η συστηματική χρήση μέσων που αυξάνουν τη ροή σάλιου στο στόμα, όπως το τεχνητό σάλιο ή το μάσημα ειδικής φαρμακευτικής τσίχλας. Στην περίπτωση αυτή η εξάλειψη της ξηροστομίας συνεπάγεται και την αντιμετώπιση της κακοσμίας στόματος.
• Ελάττωση / διακοπή καπνίσματος. Το κάπνισμα είναι άμεσα συνδεδεμένο με μία δυσάρεστη αναπνοή. Επομένως η ελάττωση ή η διακοπή καπνίσματος συνεπάγεται και την εξαφάνιση της κακοσμίας στόματος.
• Μέσα για δροσερή αναπνοή. Οι οδοντόπαστες, τα στοματικά διαλύματα και τα spray για δροσερή αναπνοή μπορούν να βοηθήσουν τον ασθενή να αντιμετωπίσει μία δυσάρεστη αναπνοή. Αξίζει όμως να σημειωθεί οτι τα μέσα αυτά αποτελούν μία συμπτωματική και όχι αιτιολογική θεραπεία. Επομένως ο ασθενής θα πρέπει πάντα να ψάχνει τη ρίζα του προβλήματος της κακοσμίας για τη σωστή και οριστική αντιμετώπιση της.

Μέθοδοι πρόληψης της κακοσμίας στόματος

• Σωστή διατροφή.  Η κακοσμία στόματος μπορεί να μειωθεί ή ακόμη και να εξαλειφθεί, εφόσον ο ασθενής αποφεύγει τροφές με έντονα αρώματα όπως π.χ. κρεμμύδια, σκόρδα, λάχανο κ.α.
• Κατανάλωση άφθονων υγρών. Η τακτική και άφθονη λήψη υγρών και κυρίως νερού διατηρεί το στόμα ενυδατωμένο με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζεται η ξηροστομία και κατ΄ επέκταση η κακοσμία στόματος.
• Μάσημα τσίχλας. Το μάσημα τσίχλας (χωρίς ζάχαρη) εκτός οτι αρωματίζει το στόμα, αυξάνει παράλληλα τη ροή του σάλιου με αποτέλεσμα να ξεπλένονται συνεχώς και τυχόν υπολείμματα τροφών, τα οποία επίσης προκαλούν δυσάρεστη αναπνοή.
• Καλή στοματική υγιεινή. Ο ασθενής που βουρτσίζει συστηματικά και καθημερινά το στόμα του απομακρύνει αποτελεσματικά τα υπολείμματα τροφών και την πλάκα που αποτελούν την κυριότερη αιτία μιας δυσάρεστης αναπνοής. Επιπρόσθετα με τη σωστή στοματική υγιεινή εξασφαλίζεται ένας υγιές  στόμα χωρίς ουλίτιδα και τερηδονικές κοιλότητες (τρύπες).
• Βούρτσισμα της γλώσσας. Η ράχη της γλώσσας συχνά συγκρατεί βακτήρια και νεκρά κύτταρα, τα οποία είναι υπεύθυνα για την παραγωγή ουσιών που προκαλούν μία δυσοσμία στόματος. Εφόσον ο ασθενής βουρτσίζει καθημερινά τη γλώσσα του απομακρύνει από την τραχιά επιφάνεια της γλώσσας τα μικρόβια αυτά με αποτέλεσμα να μειώνεται σημαντικά η κακοσμία στόματος.

• Καθάρισμα των προσθετικων εργασιών. Ασθενείς που έχουν στο στόμα τους ολικές ή μερικές μασέλες, γέφυρες ή σιδεράκια, θα πρέπει να είναι πολύ επιμελείς στο καθάρισμά τους, ώστε να μη συσσωρεύονται πάνω σε αυτές μικρόβια και υπολείμματα τροφών και προκαλείται δυσάρεστη αναπνοή.
• Τακτική επίσκεψη στον οδοντίατρο. Η τακτική επίσκεψη του ασθενή στον οδοντίατρο προλαμβάνει την εμφάνιση μιας δυσάρεστης αναπνοής δεδομένου οτι ο οδοντίατρος θα διαγνώσει έγκαιρα μία ουλίτιδα ή μία τρύπα στο στόμα του ασθενή, τα οποία μπορεί να είναι αιτία κακοσμίας στόματος.